اسناد خرید و اسناد حمل

اسناد خرید و اسناد حمل

اسناد در تجارت بین المللی اهمیت بسیار زیادی دارند. این اسناد که برخی از آنها عبارتند از: پروفرما، سیاه خرید، بارنامه، گواهی مبدا، لیست یا صورت عدل بندی، گواهی بازرسی، بیمه نامه، قبض انبار،… تحت نام کلی اسناد حمل، اسناد خرید و یااسناد حمل یا خرید نامیده می شوند از الزامات تجارت بین المللی بوده که اشخاص و مقامات مختلف آن را  صادر و بعضی از موارد استفاده آنها به شرح زیر است:

● طبق مقررات اعتبار اسنادی یا وصولی استنادی وقتی فروشنده قادر به دریافت وجه کالای فروخته شده خواهد بود که این اسناد را به بانک مربوطه تحویل دهد؛

● این اسناد حاکی از مالکیت بوده و برای انطباق کالای سفارش داده شده و نیز در موارد ادعایی یا اختلاف بعدی مورد استفاده و استناد قرار می گیرد؛

● برای اثبات مالکیت کالا از نظر گمرک لزوماً باید ارائه گردند؛ بند ((ش)) ماده ۱ قانون امور گمرکی  مصوب سال ۱۳۹۰ مقرر می دارد. ((صاحب کالای تجاری شخصی است که نسخه اصلی اسناد خرید و حمل به نام او صادر شده( و در مورد کالای خریداری شده با تعهد سامانه بانکی آن اسناد از طرف بانک مهر شده) و ترخیصیه نیز به نام او باشد یا اسناد مزبور به نام وی ظهرنویسی و صحت امضا واگذارنده از طرف مقام صلاحیتدار گواهی شده باشد.))

● این اسناد پشتیبانی کننده اظهار هستند(Document Supporting Declaration) بدین معنی که خروج کالا از گمرک مستلزم اظهار به گمرک و تکمیل فرم اظهارنامه می باشد‌. در این اظهارنامه باید اطلاعاتی از قبیل نام صاحب کالا، نام کالا، ارزش، محل ساخت و… برید گردد.

 اثبات صحت این اطلاعات مبتنی بر این اسناد می‌باشد که باید ضمیمه اظهارنامه شوند.

ماده ۳۹ قانون امور گمرکی مصوب ۱۳۹۰ مقرر می دارد. ((تشریفات گمرکی به استثناء مورد مندرج در مواد ۴۰ و ۴۱ این قانون منوط به اظهار کالا با تسلیم اظهارنامه به شکل و تعداد نسخی که گمرک ایران تعیین می‌نماید توسط صاحب کالا یا نماینده قانونی وی انجام می شود. گمرک ایران مجاز است شکل، نحوه تنظیم اظهارنامه و تشریفات اظهار و ترخیص کالا را بر حسب ضرورت تغییر دهد.))

 همچنین مطابق مفاد ماده ۵۸ آیین نامه اجرایی قانون مذکور، اصل اسنادی که باید به اظهارنامه کالای ورودی  ضمیمه شود عبارتند از:

● اسناد خرید، حمل( یا تصویر تصدیق شده  سند حمل توسط شرکت حمل و نقل بین المللی) ترخیصیه، قبض انبار، مجوزها و گواهی های لازم، اسناد بانکی( در صورتی که کالا از طریق نظام بانکی وارد شده باشد)، گواهی مبدا؛ صورت عدل بندی( در صورت یکنواخت نبودن کالا) وسایر اسنادی که گمرک در اجرای قانون  یا سایر قوانین ضروری بداند.

 در این فصل، این اسناد به طور خلاصه مورد بررسی قرار گرفته و فرمهای آنها ارائه می گردد.

 تهیه اسناد  نقش خاصی در لجستیک بین المللی در مقایسه با لجستیک داخلی ایفا می کند‌. در حمل و نقل داخلی نیز اسنادی مورد استفاده قرار می‌گیرند؛ اما اسناد بسیار بیشتری برای گذر از مرزها وجود دارد و به کارگیری و استفاده از آن ها با سختگیری بیشتری همراه است. صدور اسناد را نباید با مقررات اشتباه گرفت. به طور ساده، صدور اسناد یکی از روش های انطباق دادن کار و فعالیت فرستندگان با مقررات حاکم بر فعالیت است.

انواع زیادی از اسناد وجود دارد که برخی از آنها مورد نیاز دولت و برخی نیز در شمار نیازهای داخلی و حاصل سیاست داخلی بنگاه و سازمان آن است. برخی از اسناد صادر شده، مورد نیاز شرکای تجاری، مشتریان بانک ها و سایرین هستند. صدور اسناد فقط تهیه یک تکه کاغذ نیست؛ بلکه فرآیندی است که به ایجاد و استفاده از اسناد منتهی می شود. فرآیند صدور و تهیه سند یک فرایند مدیریتی است.

 اصل اساسی تجارت و تهیه اسناد، کنترل(Control) و تعهد(Liability) است. هرکس کنترل محموله را در اختیار دارد، در قبال آن تعهد نیز دارد. اسناد نشان می‌دهد که چه کسی در هر مرحله از حمل کنترل یا مسئولیت محموله را به عهده دارد.

 مطلبی که ذکر آن لازم است، این است که در سال های اخیر سرعت حمل کالا بر سرعت جابجایی اسناد مربوطه پیشی گرفته است، بدین مفهوم که یک کالا ممکن است از هر یک از  فرودگاه های اروپا ظرفت حداکثر ۶ ساعت به تهران منتقل شود، در حالیکه ارسال اسناد خرید یا حمل که لازمه اقدامات بعدی و اظهار کالا به گمرک و ترخیص آن می باشد ممکن است چندین روز به طول بیانجامد. لذا برای رفع این معضلو در تجارت الکترونیک این اسناد به صورت الکترونیک و معمولاً با استفاده از پیام هایUN_EDIFACT و بر اساس ضوابطUN_CEFACT صورت می‌گیرد، که بعدا راجع به این دو اصطلاح توضیح مختصری ارائه خواهد گردید.

 موضوع مهم دیگر اینکه هم در انعقاد برای سفارشات خارجی و هم در اسناد خرید، چهار موضوع زیر باید به دقت مورد توجه قرار گرفته و در اسناد، به طور مشخص قید گردد:

● شرح کالاDESCRIPTION OF GOODS

● قیمت کالاPRICE OF GOODS

( در قیمت کالا علاوه بر خود قیمت، انواع ارز نیز باید مشخص شود. در حال حاضر برای نشان دادن نوع ارز از استاندارد های iso که پول کشورهای مختلف را به سه حرف نشان داده، مثلاً USD دلار آمریکا،HKD دلار هنگ کنگ،IRR ریال جمهوری اسلامی ایران،… استفاده می شود).

● شرایط تحویل کالا.   TERMS OF DELIVERY OF THE GOODS

● شرایط پرداخت بهای کالا.   TERMS OF PAYMENT FOR THE GOODS

در اصطلاح اخیر یعنی ((شرایط تحویل)) و ((شرایط پرداخت)) به لحاظ اهمیت فوق العاده به طور جداگانه مورد بررسی قرار گرفته است. البته یکی از اسناد مهم تجاری، پیش فاکتور می باشد که در فصل مربوط به آن پرداخته شد..

*بخش اول: سیاهه ی تجاری (فاکتور)

COMMERCIAL INVOICE

سیاهه تجاری/ صورتحساب تجاری/ سیاهه خرید/ فاکتور

سندی است که حاوی اطلاعاتی در خصوص کالا یا کالاهای فروخته شده که فروشنده به نام خریدار صادر می کند.

 فروشنده (صادر کننده) سیاهه تجاری را غالباً به نام خریدار (وارد کننده) صادر می کند، اما گاه ممکن است این سیاه به نام نماینده بازرگانی خریدار یا واردکننده نیز باشد. فروشندگان یا صادر کنندگان فرم هایی خاص خود برای صدور سیاهه تجاری در اختیار دارند، اما نکات مندرج در آنها تقریباً مشابه است. در بازرگانی بین‌المللی سیاهه تجاری عموماً حاوی اطلاعات ذیل می باشد:

۱_ نام و نشانی خریدار و فروشنده، تاریخ و شماره سفارش خریدار( پیش فاکتور)؛

۲_ مشخصات کامل کالا؛

۳_ در صورت امکان، قیمت واحد کالا و قیمت نهایی آن با توجه به شرایط حمل؛

۴_ شرایط پرداخت قیمت کالا، مثلاً پرداخت قیمت بر پایه اعتبار اسنادی یا برات دیداری سه روزه در مقابل قبولی اسناد؛

۵_ شماره ها و علایم دقیق بسته ها و محموله ها؛

۶_ وزن (خالص و ناخالص) بسته ها یا کمیت محموله ها؛

۷_ نام کشتی چنانچه معلوم باشد؛

 گاه لازم است اطلاعات زیر نیز در سیاه تجاری قید گردد که معمولاً مورد استفاده مقامات گمرکی کشور وارد کننده قرار می گیرد:

۱. کشور مبدا کالا؛

۲. بنادر بارگیری و تخلیه یامحله تحویل کالا به حمل کننده؛

۳. در صورت امکان کرایه حمل و هزینه بیمه به تفکیک.

 علاوه بر اطلاعات فوق ذکر به هنگام صدور سیاهه تجاری باید نکات زیر نیز رعایت گردد:

۱.  در ترتیبات پرداخت قیمت بر اساس اعتبار اسنادی، طبق مقررات متحد الشکل اعتبارات اسنادی، سیاهه تجاری باید به نام متقاضی اعتبار تنظیم شود و مشخصات کالا در سیاهه با مشخصات کالای مزبور در اعتبار اسنادی دقیقاً انطباق داشته باشد. همچنین مبلغ مذکور در سیاهه نباید از رقم اعتبار گشایش یافته به نفع فروشنده تجاوز کند. چه در اینصورت بانک از قبول آن امتناع خواهد که ورزید.

۲. قیمت اعلام شده در سیاهه تجاری باید با مبنا های مورد توافق در قرارداد فروش، انطباق داشته باشد. بنابراین قیمت کالا می‌تواند، بسته به مبنای مقرر در قرارداد، بر اساس تحویل کالا روی کشتیFOB، تحویل کالا در کنار کشتیFAS، تحویل کالا روی کشتی با پرداخت کرایه و بیمهCIF، یا سایر مبنا های متداول در قراردادهای فروش بین المللی، تعیین گردد.

۳. در برخی از سیاهه تجاری(INVOICE ) فروشنده سوگند می‌خورد یا گواهی می دهد که قیمت مندرج در سیاه تجاری (فاکتور) درست و صحیح می باشد.

۴. در بعضی مواقع به موجب مقررات کشور وارد کننده لازم است که سیاهه تجاری توسط اتاق بازرگانی کشور صادرکننده گواهی و امضا شود، و علاوه بر آن از فروشنده تقاضا می شود که کنسولگری کشور وارد کننده نیز صحت  امضاء اتاق بازرگانی را گواهی کند. از نقطه نظر کاربرد سیاهه تجاری باید متذکر شد که در بازرگانی بین المللی علاوه بر اینکه سند مزبور الزاماً باید جهت خریدار یا بانک ارسال گردد، از نظر گمرک کشور وارد کننده نیز به هنگام ترخیص کالا از گمرک اهمیت دارد‌. چنانچه گمرک، صیاحی تجاری را معتبر بشناسد، حقوق و عوارض گمرکی را بر اساس اطلاعات مذکور در آن، از جمله قیمت‌کالا، وصول می نماید.

● فاکتور یک سند حسابداری است که صادر کننده (فروشنده* به نام وارد کننده یا نماینده او تهیه می کند. این سند بر ارسال واقعی کالاهایی معین یا ارائه خدمات دلالت دارد و مبین کمیت و خصوصیات کیفی کالا، قیمت، ارزش و دیگر اطلاعات ضروری برای آماده کردن صورت حساب می باشد.

الف: سیاه های تجاری باید به نام متقاضی اعتبار صادر گردد مگر اینکه در اعتبار ترتیب دیگری مقرر شده باشد.

ب: بانک ها می توانند از قبول سیاه هایی که مبلغ آن بیش از مبلغ مجاز در اعتبار است خودداری کنند، مگر اینکه ترتیب دیگری در اعتبار مقرر شده باشد.

ج: مشخصات کالا در سیاه های تجاری باید با مشخصات تعیین شده در اعتبار مطابقت داشته باشد. در سایر اسناد ممکن است کالا بدون اینکه با مشخصات تعیین شده در اعتبار مغایرت داشته باشد، به طور کلی توصیف گردد.

● فاکتور فروش که فروشنده کالا به نام خریدار صادر نموده و به همراه سایر اسناد حمل توسط بانک به خریدار تسلیم می گردد دربردارنده شرح کامل کالا، تعداد بسته ها، قیمت واحد و ارزش کل، میزان تخفیف تجاری، وزن خالص و هزینه های مختلف که به قیمت کالا افزوده می شود، مانند هزینه حمل و احتمالا حق بیمه و غیره با توجه به پایه قرارداد، نام کشتی و تاریخ حمل، مدارک و شماره مندرج در بسته های کالا و شماره پروانه ورود خواهد بود.

● فاکتور کالا که اخیراً به جای آن سیاهه خرید متداول شده سندی است که فروشنده در مبدا صادر می کند. این سند حاوی کلیه مشخصات کالا از قبیل تعداد بسته ها، وزن بازر و وزن خالص، ارزش پولی، مبدا خرید، نوع کالا، شماره و علامت بسته ها و نوع ارزش تعیین شده به این معنا که آیا به بهای سیف CIF یا سی اف ارCFR یا فوب FOB محاسبه شده یا با گشایش اعتبار برات وصولی یا مدت دار یا یوزانس محاسبه می‌شود و از این قبیل.

فصل۵: اسناد خرید و اسناد حمل

سیاهه تجاری( فاکتور)

سیاهه تجاری( فاکتور)

سیاهه تجاری(فاکتور)

سیاهه تجاری( فاکتود)

*بخش دوم: گواهی مبدا

CERTIFICATE OF ORGIN

گواهی مبدا سند مخصوصی است که مشخص کننده کالاست که در آن مقام یا سازمانی که اختیار صدور آن را دارد، صریحاً ارتباط و محل ساخت کالای موضوع گواهی مبدا و به کشور یا کشورهای خاصی تصدیق می‌کند. این گواهی همچنین ممکن است شامل یک اظهارنامه به وسیله سازنده، تولید کننده، تهیه کننده، صادر کننده یا شخص مجاز دیگری باشد. به طور کلی گواهی مبدا سندی است که کشور تولیدکننده کالای فروخته شده را معلوم می دارد.

 وفق مندرجات ماده ۱۷ امور گمرکی،《 کشور مبدا کالای کشوری است که کالا در آن تولید یا ساخته و به منظور اعمال اهداف تعرفه گمرکی، محدودیت‌های مقداری یا هر اقدام دیگر مرتبط با امر تجارت در آن، به کار گرفته می شود.

 گواهی مبدا که در بسیاری از کشورها مورد نیاز واردکننده است، غالباً به تقاضای صادرکننده یا نماینده اش، توسط تشکیلات ذیصلاح کشور صادر کننده_ معمولاً اتاق بازرگانی_ تنظیم می‌شود، ولی گام ممکن است که فروشنده خارجی خود چنین سندی را به ضمیمه سیاهه تجاری (فاکتور) صادر نمایند.

 گواهی مبدا اتاق بازرگانی ضمن تایید کشور تولید کننده کالا (کشور مبدا) باید  حاوی اطلاعاتی در مورد کالای مزبور و دارای مهر و امضای اتاق نیز باشد. به علاوه، قید یک شماره مسلسل( دستی یا چاپی) گواهی های مبدا را از یکدیگر متمایز می گرداند.

 از نقطه نظر کاربرد این سند باید متذکر شد که در بازرگانی بین المللی، بعضی دولت ها در روابط فی مابین، برای کالاهای تولید شده در کشورهای شان (طرف ها خود ضابطه مربوط به تشخیص کالای تولید شده در یک کشور را تعیین می کنند)، مزایای به صورت تخفیف در اخذ حقوق گمرکی یا کلاً معافیت از آن برای یک  دیگر قائل می‌شوند. به منظور اینکه وارد کننده کالا از این مزایا سوء استفاده نماید و کالای کشور دیگری را به نام کشور برخوردار از این مزایا وارد نکند، ارائه گواهی مبداء کالا ضرورت پیدا می‌کند تا مقامات گمرکی کشور وارد کننده بتوانند تشخیص دهند آیا با توجه به کشور مبدا، کالای وارداتی می تواند از نرخ‌های تعرفه ترجیحی یا معافیت برخوردار گردد یا خیر؟

به‌ گواهی مبدا سندی است که کشور مبداء کالای وارداتی را نشان می دهد.طورکلی، این سند را معمولاً مقامات رسمی کشور صادر کننده یا دیگر تشکیلات تعیین شده از طرف حکومت آن کشورها مانند (اتاق بازرگانی) صادر می کنند.

 گواهی مبدا معمولاً توسط اتاق بازرگانی محل صادر و مشخص کننده کشور سازنده کالا می باشد.

 گاهی اتفاق می‌افتد که کالای ساخت کشوری، در کشور دیگر فروخته می‌شود بنابراین تنها سندی که نشان دهنده‌ی اصالت ساخت کالایی در کشور مورد نظر می باشد، گواهی مبدا است. از این رو گواهی مبدا در جای خود یکی از اسناد حمل است که از امنیت نسبی برخوردار می باشد.

 مطابق مفاد ماده ۳۴ آیین نامه اجرایی قانون امورگمرکی، گواهی مبدا در مواقع لزوم برای اعمال تعرفه های ترجیحی، اعمال ضوابط تجاری یا اقتصادی اتخاذ شده یکجانبه یا تحت موافقتنامه‌های دو یا چند جانبه یا اعمال ضوابط اتخاذ شده به دلیل مسائل بهداشتی یا عمومی مطالبه خواهد شد.

 در این خصوص می‌توان اذعان داشت تحولات سریعی که در زمینه فناوری و و تقسیم کار بین المللی بر حسب مزیت های نسبی و رقابتی پدید آمده است، گستردگی زنجیره تولید صنعتی از یک کشور به چند یا چندین کشور را موجب شده و در تولید یک محصول نهایی ممکن است کشورهای متعددی نقش داشته باشند. از طرفی روند همگرایی های منطقه ای و تشکیل مناطق آزاد تجاری و اتحادیه های گمرکی و ایجاد پیمان های تجاری منطقه‌ای از شتاب روزافزون برخوردار شده که به موجب آن کشورها به اعطای ترجیحات تعرفه ای به کشورهای هم پیمان خود مبادرت می ورزند. از این رو دانستن اینکه یک کالا ساخت چه کشوری است اهمیت بیشتری یافته و کشور ها برای این منظور روشها و قواعد مختلفی را وضع کرده اند. با توجه به اهمیت مطلب و به منظور اجتناب از اینکه قوانین مبدا متعدد و مختلف کشورها خود تبدیل به مانعی  فرا راه تجارت شود و به حقوق اعضاء سازمان جهانی تجارت به‌موجب گات ۹۴ لطمه می زند و به منظور تضمین این که قواعد مبدا به‌گونه‌ای منصفانه، شفاف، قابل پیش بینی، منطقی و بیطرفانه تهیه و اعمال شوند در  دور پاراگوئه مذاکرات برای تعیین ضوابط و تعیین تعهدات کشورهای عضو انجام و منجر به ایجاد موافقت نامه قواعد مبدا گردید. مهم ترین کاربردهای قواعد مبدا به اعمال رجحان های تجاری ترتیبات منطقه ای، اقدامات حفاظتی، اقدامات جبرانی محدودیت‌های مقداری و سهمیه های تعرفه ای بر می گردد‌

 به طور کلی قواعد مبدا نباید به عنوان ابزار تعقیب مستقیم یا غیر مستقیم اهداف تجاری مورد استفاده قرار گیرند و این قواعد باید به نحوی غیر تبعیض آمیز اعمال شوند. در قواعد مبدا باید مقرر گردد مبدا کالا کشور یا محلی است چه کالا کلاً در آنجا به دست آمده یا چنانچه بیش از یک کشور در تولید آن آن کالا دخالت داشته باشند، کشور ای مبداء کالا محسوب می‌شود که آخرین تغییر شکل اساسی در آنجا صورت گرفته است. همچنین در مواردی که معیارها ((درصد ارزشی)) و یا فرایند ((ساخت و پردازش)) کالا، اعمال می شود باید روش  محاسبه و عملیاتی که سبب تعیین مبدا برای کالای ذیربط می گردد به دقت مشخص شوند. شفافیت برخورداری از حق استیناف، عدم تاخیر حفظ رازداری و حفاظت از اطلاعات محرمانه از دیگر الزامات این موفق موافقتنامه است.

موافقت نامه قواعد مبدا فقط ناظر بر قواعد مبدا غیر ترجیحی بوده و کشور ها می توانند برای ترتیبات منطقه‌ای و اتحادیه‌های تجاری و گمرکی از قواعد مبدا ترجیحی نیز برخوردار باشند. قواعد مبداء غیر ترجیحی را می‌توان به عنوان معیار مهمی در سیاستگذاری تجاری و بازرگانی به کار برد.

 این قواعد به تنهایی ابزار تجاری را تشکیل نمی دهند، بلکه ممکن است در کنار سایر ابزارهای سیاستگذاری بازرگانی غیر ترجیحی، مانند حقوق و عوارض ضد دامپینگ، اقدامات امنیتی، علائم مبدا و سهمیه های تعرفه ای به کار روند. این قواعد  همچنین ممکن است برای تدارکات دولتی و آمارهای تجاری نیز به کار گرفته شوند. موافقت نامه قواعد مبدا برای کلیه اعضاءWTO لازم الاجرا است.

فصل۵: اسناد خرید و اسناد حمل

فصل۵: اسناد خرید و اسناد حمل

فصل۵: اسناد خرید و اسناد حمل

فصل۵:اسناد خرید و اسناد حمل

*بخش سوم: لیست بسته بندی(عدل بندی)

PACKING LIST / PACKING NOTE

لیست بسته بندی سندی است که محتویات بسته ای معین را تفصیل فهرست می کند

محتویات یک بسته معین، اعم از این که شامل کلاهایی همانند یا متفاوت باشد، بر حسب تعداد، وزن و سایر جزئیات بسته بندی، در صورت بسته بندی ذکر می گردد. این سند را معمولاً مقامات گمرکی درخواست می‌کنند تا بازرسی از کالا دقیقتر و سریعتر انجام پذیرد

 به عبارت دیگر این سند و مدرکی است که محتویات بسته خاصی را مشروحا، فهرست می کند.

 به این مدرک همچنین سند بسته بندی نیز می گویند.

 در صورت بسته بندی، لزوماً توضیحی راجع به هزینه یا قیمت‌کالا ذکر نمی‌شود، اما برگه مشخصات حاوی چنین اطلاعاتی می باشد.

در گواهی بسته‌بندی کالا باید نکات ذیل مورد توجه قرار گیرد:
الف_ باید محتویات هر بسته، کارتون و غیره فهرست‌وار درج گردد؛
ب_ از نظر علائم حمل و تعداد با سایر اسناد ارائه شده منطبق باشد؛
ج_ شرط مندرج در آن مطابق مندرجات فاکتور باشد.

لیست بسته بندی (سیاهه عدل بندی) ممکن است در مبدا حمل کالا تنظیم و برای گیرنده فرستاده شود. همچنین ((صاحب کالا یا نماینده قانونی وی می تواند قبل از تسلیم اظهارنامه، طبق تقاضای کتبی و ارائه اسناد مالکیت و تحت نظارت معمور آن تعیین شده از طرف گمرک و با قبول مسئولیت خسارات احتمالی وارده، کالای خود را رویت و به توزین بسته ها یا باز کردن و دیدن محتویات آنها جهت بدست آوردن مشخصات کالا و نمونه برداری و خشک کردن کالا و تعویض لفافه آن اقدام نماید.))

*بخش چهارم: بارنامه

BILL OF LADING

بارنامه و راهنامه، مهمترین اسناد در تجارت بین المللی هستند. ابتدا در مورد بارنامه و پس از آن در مورد راه نامه و CMR صحبت خواهیم کرد. صورتحساب محموله از سوی بنگاه باربری صادر می شود؛ اما این مسئله همیشه کار ساده‌ای نیست. چنانچه حمل و نقل چند وجهی مورد استفاده قرار گیرد، بنگاهی که کل عملیات را سازماندهی می کند، بارنامه را نیز صادر می‌کنند. گاهی کارگزاران و بنگاههای باربری عمومی بدون وسیله‌ی حمله بارنامه خاص خود را صادر می‌کنند این به آن معناست که یک بنگاه صادر کننده بارنامه، طوری عمل می‌کند که گویی بنگاه باربری است؛ اما در واقع سایر بنگاه‌ها حمل محموله را انجام می دهند. چرا این موضوع مهم است؟ بحث داغی درباره مسئولیت حمل بار وجود دارد. بعضی کشورها کلیه طرف‌های درگیر حمله را مسئول می دانند؛ اما سایر کشورها فقط صادر کننده بارنامه را مسئول می‌دانند. صورت بارنامه سه نقش مهم ایفا می‌کند:

۱_قرارداد حمل: این قرارداد از سوی فرستنده امضا می‌شود و قراردادی بین فرستنده و بنگاه باربری برای سفر دریایی و حمل محموله محسوب می شود.

۲_ مدرک حاکی از حق تصرف و مالکیت کالا: هنگامیکه حمل محموله بین خریدار و فروشنده مدت زمان طولانی طول می کشد، ممکن است مشخص نباشد محموله در هر مرحله‌ای از زمان متعلق به چه کسی است. بنابراین هر کسی را که بارنامه معرفی می کند، مالک محموله است. داشتن این گواهی چیزی مثل دریافت برچسب اجاره ی عبور اتومبیل ها در آمریکا است.

۳_رسید کالا(Receipt of goods): رسید کالا از سوی بنگاه باربری  به فرستنده داده می‌شود که نشان می‌دهد کالاها را تحویل گرفته است

بخش مهم بارنامه، توصیف محموله است. یک تعارض ذاتی درباره توصیف محموله وجود دارد. بارنامه باید ماهیت واقعی محمول را مشخص کند. بنگاه باربری برای این بارنامه مسئول است؛ اما آنها متخصص ویژگیهای محموله نیستند؛ فقط صادرکننده چنین تخصصی را دارد. اغلب، عدم توافق از آنجا ناشی می شود که صادرکننده یک چیز و بنگاه باربری چیز دیگری می گوید. چنانچه فرستنده قصد فروش محموله را بر اساس شرایط اعتبار اسنادی داشته باشد و تمیز بودن بارنامه ضرورت داشته باشد، در آن صورت، این تفاوت ها عواقب جدی را در پی خواهند داشت.

 منظور از ((تمیز بودن)) (clean) چیست؟ هنگامی که محموله برای حمل تحویل شود، بارنامه باید در این مرحله دقیقاً مشخص کند که محموله چیست و شرایط آن چگونه است. چنانچه معموله در شرایط خوبی قرار داشته باشد و بارنامه هیچ گونه مغایرتی را نشان ندهد، معلوم می‌شود که بارنامه تمیز است. ممکن است محموله در طی سفر دچار خسارت شود یا در بارنامه محموله تغییری به وجود آید. در این صورت، وضعیت مخدوش یا کثیف(Dirty) می‌شود و مبین آن است که این بار نامه بنا به دلایلی حاوی کالای صحیح یا سالمی نیست. این موضوع می‌تواند بسیار دردسرساز باشد.

بارنامه الکترونیکی

یکی از تغییرات عمده در دنیای تجارت در چند سال گذشته، افزایش بی سابقه اسناد الکترونیکی بوده است. مشکل تجارت بین الملل در دوران گذشته، جنبه‌های فنی انتقال اطلاعات نبوده است. نگرانی هایی که وجود داشت، این بود که آیا می‌شود تعداد نسبتاً کافی از بنگاه هایی که درخواست و  اراده و توانایی استفاده از فرمهای الکترونیکی را دارند، پیدا کرد به صورتی که در کشورهای خود نیز مورد پذیرش باشند و آیا قوانین در هر کشور با چنین پذیرش هایی هماهنگ است یا نه. دولت ها می بایست برای واقعی ساختن سند الکترونیکی و تسهیل استفاده از آن در مبادلات درمورد آنچه اصل سند قانونی الکترونیکی، امضای الکترونیکی و نظایر آن را به وجود می‌آورد، توافق کنند.

 استانداردهای حقوقی برای بارنامه وضعیت محموله ها در سندی به نام رویه و عملکرد های یکنواخت اعتبار اسنادی فراهم آمده است که توسط اتاق بین المللی بازرگانی تهیه شده و به عنوان ((یو سی پ)) (UCP)معروف است. این استانداردها اخیراً با بخش تکمیلی مربوط به بارنامه الکترونیکی محموله‌ها که به ((ئی یو سی پی)) (eUCP)معروف است، منتشر شده است.

 در سال ۱۹۹۰ کمیته بین المللی دریایی(CMI) بارنامه الکترونیکی محموله ها را تصویب کرد. قواعد مربوط بهئی.یو.سی.پی مستقل از هر نوع فناوری هستند. انتقال الکترونیکی اسناد می تواند تنها درصورت تصویب کلیه طرف‌های تجاری مورد استفاده قرار گیرد. چنانچه در انتقال اسناد مشکلی به وجود آید، دریافت کننده می تواند مجددا درخواست ارائه اسناد را بکند.

حمل کننده بازیگران مهم در فرآیند نقل و انتقال بار نامه الکترونیکی محموله ها بین طرف های معامله هستند. قوانین کمیته بین المللی دریایی مستلزم ایجاد یک ((کلید خصوصی)) (Private key) است. این کلید عبارت است: از هر روش فنی ممکن، برای حصول اطمینان نسبت به انتقال الکترونیکی و اصالت و واقعی بودن سند. حمل کنندگان، این کلید را برای دارنده سند( طرف تجاری دارنده بارنامه) فراهم می کند که این نیز به نوبه خود می‌تواند آن را از طریق حمله کنندگان به طرف تجاری دیگری منتقل کنند. این کلید برای هر طرف تجاری منحصر به فرد است و به این معنا است که هر انتقالی کلید دستیابی به آن تغییر می کند و کلید جدیدی ایجاد می شود. چنانچه یک طرف تجاری نخواهد در نقل و انتقال الکترونیکی مشارکت کند، در صورت تقاضا، بارنامه کاغذی محموله را دریافت می کند.

برای نظام فوق، نظام بدیلی وجود دارد که از سوی سازمان به نام بولرو (BOLERO) اجرا می‌شود. در این نظام به جای استفاده از کلید های الکترونیکی، پیغام های فروشنده به خریدار از طریق شخص ثالث مورد اعتماد (Trust  Third  party=TTP) منتقل میشود. اصالت پیغامها با امضاهای الکترونیکی تایید می‌شود. وظیفه بل رو تایید هویت کلیه طرف‌های تجاری درگیر و عدم تغییر پیغام هاست.

 از سوی اتاق بین المللی بازرگانی یک امضای الکترونیکی با این کارکرد تعریف شده است:

((یک فرآیند اطلاعاتی ضمیمه یا منطقه همراه شده و با یک ثبت الکترونیکی که از جانب شخص برای تایید هویت خود و برای نشان دادن اصالت ثبت الکترونیکی مورد قبول و اجرا قرار می گیرد)). بانک چگونه واقعی بودن این سند را تشخیص می دهد؟ چنانچه سند به عنوان سندی اصلی ارائه شود، بنابراین، اصلی فرض شده و مورد پذیرش قرار می گیرد. بانک در مورد اینکه تایید کند آیا سند ارائه شده در واقع سند اصل است یا نه، هیچ گونه تعهدی ندارد.

انواع بارنامه

● بارنامه تمیز: از سوی بنگاه باربری هیچ یادداشتی مبنی بر وجود مشکل ارائه نمی شود، در غیر اینصورت، بارنامه دارای ایراد است.

● بارنامه محموله بارگیری شده: بنگاه بارگیری با امضای آن، تأیید می‌کند که محموله بارگیری شده است.

● بارنامه رسید: تنها به معنای آن است که محموله به دست بنگاه باربری رسیده است.

● بارنامه مستقیم: وضعیت معمول غیر قابل مذاکره است و فقط به گیرنده تحویل می شود.

● بارنامه بارفرابر: از سوی کارگزار به عنوان واسطه عمل می‌کند، صادر می‌شود

برای نظام فوق، نظام بدیلی وجود دارد که از سوی سازمان به نام بولرو(BOLERO) اجرا می‌شود. در این نظام به جای استفاده از کلید های الکترونیکی، پیغام های فروشنده به خریدار از طریق شخص ثالث مورد اعتماد(Trust  Third  party=TTP) منتقل میشود. اصالت پیغامها با امضاهای الکترونیکی تایید می‌شود. وظیفه بل رو تایید هویت کلیه طرف‌های تجاری درگیر و عدم تغییر پیغام هاست.

 از سوی اتاق بین المللی بازرگانی یک امضای الکترونیکی با این کارکرد تعریف شده است:

((یک فرآیند اطلاعاتی ضمیمه یا منطقه همراه شده و با یک ثبت الکترونیکی که از جانب شخص برای تایید هویت خود و برای نشان دادن اصالت ثبت الکترونیکی مورد قبول و اجرا قرار می گیرد)). بانک چگونه واقعی بودن این سند را تشخیص می دهد؟ چنانچه سند به عنوان سندی اصلی ارائه شود، بنابراین، اصلی فرض شده و مورد پذیرش قرار می گیرد. بانک در مورد اینکه تایید کند آیا سند ارائه شده در واقع سند اصل است یا نه، هیچ گونه تعهدی ندارد.

انواع بارنامه

● بارنامه تمیز: از سوی بنگاه باربری هیچ یادداشتی مبنی بر وجود مشکل ارائه نمی شود، در غیر اینصورت، بارنامه دارای ایراد است.

● بارنامه محموله بارگیری شده: بنگاه بارگیری با امضای آن، تأیید می‌کند که محموله بارگیری شده است.

● بارنامه رسید: تنها به معنای آن است که محموله به دست بنگاه باربری رسیده است.

● بارنامه مستقیم: وضعیت معمول غیر قابل مذاکره است و فقط به گیرنده تحویل می شود.

● بارنامه بارفرابر: از سوی کارگزار به عنوان واسطه عمل می‌کند، صادر می‌شود

انواع بارنامه های دریایی(Types of Bill of Lading)

از نظر موقعیت کالا

۱. بارنامه دریایی کالای بارگیری شده(Shipped Bill of Lading): نشان دهنده این است که کالا توسط متصدی هم تحویل گرفته شده و در کشتی بارگیری شده است. بر روی چنین بارنامه ای عبارت ((Shipped)) یا ((On Board.)) قید می شود.

۲. بارنامه دریایی کالای دریافت شده(Received for shipment B/L): نشان دهنده این است که کالا توسط متصدی حمل برای حمل دریافت شده اما بارگیری نشده است. در عمل بانک‌ها از قبول چنین بارنامه ای خودداری می‌کنند مگر اینکه در قرارداد بین خریدار و فروشنده اعتبار آن مورد پذیرش واقع شود.

 از نظر تعداد وسیله حمل

۱. بارنامه دریایی مستقیم(Direct Bill of Lading)؛ برای حمل کالا از بندر ای به بندر دیگر بدون تغییر کشتی و ارسال مستقیم کالا به گیرنده استفاده می شود.

۲. بارنامه حمل مرکب(Combined Bill of Lading)؛ در مورد حمل کالا با بیش از یک نوع وسیله حمل و تحت حمل و نقل مرکب یا چند وجهی استفاده میشود. صادر کننده این نوع بارنامه، یعنی متصدی حمل و نقل چند وجهی، مسئولیت حمل از زمان دریافت کالا تا تحویل را بر عهده دارد.

اشاره:

 تحت تاثیر شیوه حمل و نقل مرکب، گروه هایی به نامNon Vessel Operating Carrier (NVOC) یا Non Vessel Operating Common Corrier(NVOCC) وارد فعالیت حمل و نقل شده اند. این متصدیان حمل، بارنامه را برای حمله کالا با کشتی یا وسیله حمل ای صادر می‌کنند که مالک آن هستند و اداره آن را بر عهده دارند و عمدتا در حمل کالا با کانتینر فعالیت می‌کنند. زیرا گسترش استفاده از کانتینر برای حمل و نقل کالا باعث گسترش و تسهیل حمل و نقل مرکب شده است. در کشتیرانی کانتینری که امروزه بیشتر فعالیت مربوط به کشتیرانی لاینر را شامل می‌شود، شرکت کشتیرانی، هم مدیریت کشتی و هم مدیریت بار را بر عهده دارد؛ یعنی هم مالک کشتی است و هم مالک کانتینرها. با روی کار آمدنNVOCCها، شیوه کاری به این سمت گرایش می‌یابد که کشتیرانی ها فقط مدیریت کشتی را به دست بگیرند و مدیریت کانتینر و بار راNVOCC ها به دست بگیرند.

 ۳. بارنامه سراسری(Through Bill of Lading): مانند بارنامه مرکب است، اما این نوع بارنامه زمانی صادر می‌شود که یک حلقه از زنجیره حمل و نقل، الزاماً دریایی باشد.

از نظر شرایط کالای مورد حمل

۱.بارنامه دریایی تمیز یا غیر مخدوش(Clean Bill of Lading):

اگر در بارنامه ذکری از معیوب بودن کالا یا بسته‌بندی آن نباشد و به ضمیمه آن نیز یادداشتی نباشد، بارنامه تمیز یا غیر منقول یا بدون قید و شرط نامیده می‌شود. البته بارنامه باید دارای این شرایط باشد. در غیر اینصورت ارزش و اعتبار خود را از دست میدهد.

۲. بارنامه دریایی غیر تمیز یا مخدوش(Claused Bill of Lading): در آن صریحاً در مورد نقص و عیب کالا یا بسته بندی آن قید شده است. در معاملات مبتنی بر اعتبارات اسنادی، بانک ها از قبول بارنامه های مخدوش((Claused)) خودداری می کنند.

از نظر نوع کار خدمات حمل و نقل

۱. بارنامه تحت خدمات منظم کشتیرانی(Liner Bill of Lading): این نوع بارنامه برای محموله کشتی‌هایی صادر می‌شود که دارای برنامه حرکت مشخصی بوده و مسیرهای مشخصی را طی می کنند (همان خطوط لاینر).

۲. بارنامه تحت خدمات کشتیرانی ترمپ(Charter Party Bill of Lading): برای کالاهایی که با کشتی ا اجاره ای حمل می شوند صادر می شود. حمل بار تحت این نوع بارنامه، تابع قرارداد چارتر (اجاره) می باشد. مثلاً یک فردی که کشتی را اجاره بلند مدت می کند و خود او که اجاره کننده یک کشتی است، از یک، دو یا چند صاحب کالا، کالا برای حمل دریافت می کند. در این صورت اجاره کننده اول، به هر یک از صاحبان کالا بارنامه می دهد نه اینکه با آنها چارتر پارتی تنظیم کند.

 این بارنامه ها تحت چارتر پارتی صادر می شود. این نوع بارنامه ها مورد قبول بانک ها نمی باشد مگر اینکه خلاف آن شرط شده باشد.

انواع دیگر بارنامه

۱. بارنامه ترانشیپ(Transhipment Bill of Lading): این نوع بارنامه صرفاً برای حمل کالا از طریق دریا بوده و کالا از یک کشتی به کشتی دیگر منتقل می‌شود و در آن مبدا و مقصد محموله و همچنین نقطه انتقال کالا از کشتی اول به کشتی دوم و غیره مشخص میشود.

۲. بارنامه حمل مرکب فیاتا(FBL): اتحادیه بین المللی کارگزاران بار(Freight  Forwarfers) آن را جهت استفاده عامل این حمل و نقل مرکب تنظیم کرده است. بارنامه فیاتا می‌تواند به صورت بارنامه دریایی نیز صادر شود. بارنامه فیاتا حاوی آرم سازمان فیاتا و اتاق بازرگانی بین المللی می باشد.

به طور کلی برنامه مدرکی دآل برسند تعیین مالکیت کالا و حاکی از حمل دریایی محموله است که توسط فرمانده کشتی یا نماینده اش، حمل کننده یا نماینده اش امضا میشود. همچنین موعد دریافت کالا جهت بارگیری و نشاندهنده شرایط حمل و نقل است که بدون پشت نویسی دقیق نسخه های اصلی و تسلیم آنها ترخیص گمرکی محموله در بندر مقصد تعیین شده امکان پذیر نیست. بارنامه سند اصلی انتقال مالکیت کالا از فروشنده به خریدار است. در اصطلاح بین المللی برنامه های کشتی (دریایی) را(Bill of Lading) و بارنامه کامیون، هواپیما و قطار را راهنامه(WAYBILL) می نامند. در انتهای این بخش تصاویری از چند نمونه بارنامه درج شده است که مندرجات آن به شرح ذیل بوده و معمولاً در متن کلیه بارنامه ها این مشخصات درج می گردد:

۱. نام کشتی

۲. نام بندر بارگیری و تخلیه

۳. تاریخ صدور

۴. صادر کننده بارنامه

الف. حمل کننده (کریر)

ب. نماینده معرفی شده توسط حمل کننده

ج. فرمانده کشتی (ناخدا)

د. نماینده معرفی شده توسط فرمانده

۵. آیا بارنامه توسط صادر کننده اش امضا شده است؟

۶. یادداشت قانونی ((حمل به داخل کشتی))

الف: در متن فرم از پیش چاپ شده؟ در این صورت تاریخ صدور بارنامه الزام تاریخ بارگیری بکشتی است.

ب: در متنی که عبارت یاد شده بعداً اضافه شده؟ در این صورت تاریخ بارگیری باید ذکر شود ولی امضا مجددا زمانیست

۷. تعداد نسخه‌های اصلی صادره

۸. گیرنده (بار):(Consignee) شخصی است که به موجب بارنامه حق دریافت بارنامه را دارد این شخص ممکن است خریدار باشد یا واسطه حمل و نقل یا شخص دیگری که به نمایندگی از طرف وارد کننده عمل می‌کند فرستنده گاه ممکن است در مقام گیرنده قرار گیرد.

 طرف قرارداد مندرج در اعتبار صادر شده:

الف: به حواله کرد طرف خاصی است؟

ب: به حواله کرد طرف خودتان است؟ پس پشت‌نویسی فراموش نشود. آیا دیگر نیازمندی‌های اعتبار مشروح در زیر تعیین شده اند؟

۹. نام_ آدرس فرستنده: منظور از فرستنده(Shipper) آن طرف تجاری است که کالا را به نام خودش تحت یک قرارداد حمل و نقل به حمل کننده (کریر)تحویل می دهد. معادل صادر کننده یا فرستنده است.

۱۰. نام _آدرس گیرنده

۱۱. نام_ آدرس از طرف ابلاغ شونده

۱۲. علائم حمل و نقل

۱۳. تعداد بسته ها

۱۴. توضیحات فنی در خصوص کالا

۱۵. وزن کالا

۱۶. کرایه حمل

۱۷. یادداشت های اضافی

*بخش پنجم: راهنامه(WAYBILL ) و CMR

۱.راهنامه

راهنامه شبیه بارنامه است و به عنوان رسید محموله و قرارداد حمل عمل می‌کند. تفاوت بسیار مهم آن با بارنامه، این است که عنوان انتقال مالیات(Convey Title)ندارد. راهنامه عمدتاً برای محموله های هوایی و زمینی( اعم از جاده ای یا راه آهن) مورد استفاده قرار می گیرد؛ زیرا محموله هوایی به قدری سریع جابه جا می شود که سند عنوان انتقال مالکیت برای آنها مورد نیاز یا سودمند نیست؛ اما فرستندگان محموله های دریایی دریافتند که استفاده از راهنامه‌ها، فرآیند صدور و ارائه اسناد را آسان‌تر می‌کند.

 از آنجا که عنوان انتقال مالکیت در مورد راهنامه وجود ندارد، بنابراین نگرانی کمی درباره‌ی انتقال سند از طریق مخابرات وجود دارد.

وارد کنندگان در این وضعیت می توانند محموله خود را با سهولت بیشتری تحویل گرفته و بارگیری کنند.

 به طور کلی سند حمل هوایی(Air Waybill) سند حملی است که برای حمله هوایی صادر شده و تایید پذیرش کالا برای حمل و نقل است. این سند مالکیت قابلیت انتقال ندارد. شرایط حمل آن به طور یکپارچه در موافقتنامه ورشو صادره۱۲/۱۰/۱۹۲۹ و پروتکل الحاقی بعدی تشریح شده است.  راهنامه های هوایی موسوم به (House Air Waybill) یا بارنامه هوایی اتحادیه نوعی سند حمله هوایی است که توسط انجمن آژانس های هوایی صادر می شود. اگر این سند کلیه مسئولیت های حمل کننده(Carrier) را بپذیرد معادل بارنامه رسمی هوایی(Air Waybill) خواهد شد. همچنین(سی.ام.آر)(CMR) سند حملی است بین المللی که برای حمل و نقل جاده‌ای (کامیون_ تریلی) صادر می‌شود که معادلهRoad Waybill می باشد.

 و بالاخره(سی.ای.ام)(CIM) نیز سند حملی است بین المللی که برای حمل کالا از طریق راه آهن صادر می شود. این سند طی موافقتنامه مورخه۱/۱/۱۹۶۵ معتبر شده و دارای مبنای حقوقی است که انعقاد قرارداد حمل با قطار را ممکن می سازد.

۲.CMR

کنوانسیون یا قرارداد حمل کالا از طریق جاده(CMR) در واقع بارنامه نبوده بلکه مقررات یکنواخت قرارداد های خصوصی حمل کالا در حمل و نقل بین المللی جاده ای است که وظایف فرستنده، گیرنده و شرکت حامل را معین می کند.

 طرفین قرارداد در این کنوانسیون عبارتند از فرستنده، حمل کننده و گیرنده.CMR در ۳ برگ اصلی و تعدادی کپی تهیه می شود که توسط حمل کننده، گیرنده و فرستنده کالا امضا می گردد.

 کنوانسیون مزبور ۵۱ ماده دارد که در سال ۱۹۵۶ تصویب شده است و حدود ۴۴ کشور آن را پذیرفته اند.

 جمهوری اسلامی ایران در سال ۱۳۷۶ به آن پیوسته و در سال ۱۳۷۷ آن را به اجرا در آورده است.

 برای اطلاع کامل از مفاد آن باید به متن کنوانسیون مراجعه شود؛ ضمناً این کنوانسیون ارتباط حقوقی با کنوانسیون تیر ندارد.

*بخش ششم: ترخیصیه

DELIVERY ORDER

چون تحویل دهنده کالا به انبار گمرک معمولاً بنگاه حمل و نقل از قبیل کشتیرانی یا هواپیمایی و یا موسسه حمل و نقل زمینی است کالا در دست گمرک امانت بوده و بنا به اصول قانون مدنی اداره گمرک باید مال را به سپارنده یعنی دهنده امانت مسترد سازد، از این رو صاحب مال یا وکیل او که میخواهد جنس را از گمرک مرخص کرده و تحویل گیرد باید از امانت دهنده کالا یعنی متصدی حمل و نقل حواله نامه ای به عهده گمرک ارائه نماید که به موجب آن متصدی حمل و نقل اجازه می دهد صاحب مال یا وکیل او آن مال را از گمرک تحویل بگیرد.

 فایده دیگر حواله نام ترخیص آن است که چون مصاحبه کالا ممکن است بابت کرایه حمل مبلغی به موسسه حمل و نقل بدهکار بوده باشد، برای آن که بعدها گمرک در معرض شکایت و اعتراض موسسه حمل و نقل قرار نگیرد جنس را با حواله نامه ترخیص از موسسه حمل و نقل مرخص و به صاحب کالا تحویل می دهد و این عمل به خاطر آن است که صاحب کالا هنگام گرفتن حواله نامه ترخیص بدهکاری خود را به موسسه حمل و نقل پرداخت نماید. حواله نامه ترخیص از اسناد ضروری کالا است که بدون ارائه و تسلیم آن، به اداره گمرک نمی‌تواند جنس را به کسی تحویل و حتی اجاره رویت صندوق‌ها را بدهد.

  اصولاً برای هر پارتی جنس که به انبار گمرک تحویل می‌شود، باید قبض انبار جداگانه ای صادر و به تحویل دهنده جنس تسلیم شود و چون تحویل دهنده جنس به انبار گمرک به طوری که گفته شد متصدی حمل می باشد، نامبرده در هر مورد می‌تواند همین قبضه انبار را به نام صاحب کالا یا نماینده او پشت نویسی کرده و به موجب آن به اداره گمرک اجازه دهد که جنس را به صاحب کالا یا وکیل او تحویل دهد. از این رو قبض انبار مزبور که بدین صورت ظهر نویسی شده به منزله همان حواله نامه ترخیص تلقی خواهد شد.

در حال حاضر ترخیصیه در بند ((ج)) ماده ۱ قانون امور گمرکی مصوب سال ۱۳۹۰ سندی بر شمرده شده است که به موجب آن شرکت حمل و نقل (کریر و  فورواردر) پس از احراز هویت، بلامانع بودن انجام تشریفات گمرکی توسط گیرنده‌ی کالا را به گمرک اعلام می نماید.

 به استناد ماده ۵۸ آیین اجرایی قانون امور گمرکی یکی از اسنادی که اصل  آن باید به اظهارنامه کالای ورودی ضمیمه شود، ترخیصیه می باشد؛ البته ضمیمه نمودن این سند برای کالای ورودی از مناطق آزاد تجاری _صنعتی و ویژه اقتصادی به سرزمین اصلی که در منطقه معامله شده ضروری نمی باشد.

*بخش هفتم: قبض انبار

WAREHOUSE RECEIPT

قبض انبار، قبض رسید کالا می باشد که توسط انباردار در مقابل دریافت کالا صادر می شود. قبض انبار  متضمن شماره مانیفست، اظهارنامه اجمالی و یا اظهارنامه ترانزیت به داخل( حمل یکسره) و تاریخ تسلیم و صدور این اسناد نوع وسیله حمل، نام و مشخصات وسیله حمل، شماره سفر یا پرواز، تاریخ ورود کالا به کشور، نام و مشخصات آورنده، شماره شناسایی، محل نگهداری کالا، شماره ردیف، دفتر انبار، همچنین شرحی راجع به تعداد بسته ها، نوع بسته ها ،علامت و شماره نوع و مشخصات کالا می باشد.

 قید مشخصات مانیفست،  اظهارنامه اجمالی و نظایر آن در قبض انبار کالای وارده به اماکن گمرکی الزامی است.

 به طور کلی کالا در انبار ها و اماکن گمرکی، وقتی قبول می‌شود که برای تحویل آن به گمرک، اظهارنامه اجمالی، پروانه صادراتی، پروانه ترانزیت، پروانه ورود موقت، پروانه کابوتاژ و یا پروانه ترانزیت داخلی یا حمله یکسره تسلیم شده باشد. بنابراین، در مورد کالای وارده از خارج، مانیسفت، اظهارنامه اجمالی و پروانه حمل یکسره هرکدام که گمرک مقرر داشته باشد قابل قبول و کافی است.

مطابق مفاد ماده ۵۰ آیین نامه اجرایی قانون امور گمرکی، هر کالایی که به انبارهای گمرکی تحویل می شود، باید بلافاصله در دفاتر مربوطه انبار سطح و برای هر ردیف فهرست کل بار(مانیفست)  و هر پروانه گمرکی، صورت مجلس ضبط، احکام کتبی و بارنامه، قبض انبار جداگانه صادر و به تحویل دهنده کالا تسلیم شود.

*بخش هشتم: گواهی بازرسی

INSPECTION CERTIFICATE

با توجه به اینکه تا قبل از موافقت نامه در خصوص تعرفه ها و تجارت، تعداد زیادی از کشورهای در حال توسعه از (بازرسی قبل از حمل) برای بررسی کیفیت، کمیت و قیمت کالاهای وارداتی استفاده می کردند، به منظور اینکه چنین برنامه هایی باعث ایجاد تاخیر های غیرلازم یا رفتار نابرابر نشود، توافق شد تا در مورد تحقیق و تعهدات کشورهای استفاده کننده و صادر کننده عضو، یک چهارچوب بین المللی مورد توافق طرفین ایجاد کنند و بر این اساس موافقتنامه بازرسی قبل از حمل ایجاد شد. به طور کلی دو هدف عمده کشورها از استفاده از خدمات بازرسی قبل از حمل مقابله با مشکل ارزش گذاری پایین و یا بالای کالاهای وارداتی است. به موجب موافقتنامه دودست تعهدات برای ((کشورهای استفاده کننده عضو)) و ((کشورهای صادر کننده عضو)) پیش‌بینی شده است که بار اصلی تعهدات بر دوش گروه اول یعنی ((کشورهای استفاده کننده عضو)) از خدمات بازرسی قبل از حمل قرار دارد. اصلی‌ترین تعهدات این کشورها برای رعایت اصل کلیه عدم تبعیض، استفاده از استانداردهای بین المللی و مورد توافق خریدار و فروشنده، جهت ارزیابی کیفی و فنی کالا، رعایت شفافیت، حفظ اطلاعات بازرگانی و تجاری محرمانه،  برخورداری واردکنندگان از حق استیناف در موارد بروز اختلاف و اطلاع رسانی به موقع تاکید دارد. تعهدات کشورهای صادر کننده عضو، نیز به رعایت اصل اساسی عدم تبعیض و شفافیت و ارائه کمکهای فنی به کشورهای استفاده کننده عضو انحصار دارد. این موافقتنامه برای تمامی اعضاWTO لازم الاجرا است. ضوابط فوق در واقع مقرراتی است که در سند نهایی دور اروگوئه در فاس مراکش در سال ۱۹۹۴ برای این شرکت‌ها وضع گردید. چون این شرکت ها گواهی هایی که صادر میکنند، در ارتباط زیادی با گمرک می باشد، لذا توضیحات ذیل ارائه می شود:

شرکت های بازرسی در سطح بین المللی به شرکتهای بازرسی قبل از حمل(PSI) معروفند(Pre_ Shipment Inspection Company)،  زیرا گواهی هایی که صادر می کنند، قبل از بارگیری کالا و حمل به مقصد صورت می پذیرد؛

 در مواردی ممکن است خریدار پس از تحویل گرفتن کالا متوجه شود که کالا از لحاظ کمیت یا کیفیت مطابق با کالای سفارش داده شده نیست در حالیکه فروشنده با تحویل اسناد به بانک، وجوه مربوطه را وصول نموده است. در این خصوص اقدام بر علیه فروشنده و اثبات موضوع بسیار دشوار و پرهزینه است، لذا این موسسات عمدتاً برای رفع این مشکل ایجاد و طبق  قوانین بین المللی در صورتی که از قبل صدور، گواهی آنها الزامی شده باشد( بین خریدار و فروشنده) وقتی فروشنده قادر به دریافت وجه خواهد بود که هنگام بارگیری به وسیله حمل، کالای مزبور توسط این شرکت ها بازدید و گواهی انطباق کالا ارسالی یا سفارش داده شده صادر گردد؛

گرچه این گواهی ها جزء اسناد الزامی برای ترخیص کالا( حسب مادهی ۵۸ آیین نامه اجرایی قانون امور گمرکی) به شمار نمی‌رود، ولی چون بعد از انقلاب اسلامی موارد متعددی از مغایرت به منظور خروج از ارزه مشاهده می گردید، لذا بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران صدور گواهی برای اعتبارات بالای ۱۰۰۰۰ دلار را الزامی اعلام نمود. لذا بانک ها وقتی وجه کالا را به فروشنده می‌دادند، که از جمله اسناد (فاکتور، بارنامه…) گواهی ها نیز وجود داشته باشد. بنابراین محل فعالیت این شرکت ها در تجارت بین المللی معمولاً در گمرکات و به منظور صدور گواهی انطباق کمی و کیفی کالا (و بعضاً ارزش) مطابق کالای سفارش داده شده بود. تعداد این شرکت‌ها (اعم از ایرانی و خارجی) بسیار زیاد بوده و لزوماً برای فعالیت در کشورها، باید از وزارت  صنایع و معادن (موسسه استاندارد) مجوز فعالیت اخذ نمایند؛

 یکی از فعالیت های مهم این شرکت ها تعیین وضع کالاهای فله( مثل گندم، نفت، کنجاله…) از روی آبخور کشتی(DRAFT SURVEY) و یا میزان کاهش و کسری وزن کالا مثلاً به علت تبخیر(ULLAGE SURVEY)  می باشد؛

 خدمت دیگر این شرکت ها در مورد ضوابط استاندارد است؛ توضیح اینکه برای برخی از کالاها (در جدول کالاهای مشمول استاندارد انتهای کتاب مقررات صادرات و واردات) علامت(COI) وجود دارد؛ به این مفهوم که این کالاها باید در مبدا گواهی بازرسی اخذ نمایند.